Szersze informacje
Murowany Zamek Królewski w Nowym Sączu wzniesiony został na początku XIV wieku z inicjatywy Wacława II Czeskiego.
Budowla stanęła w miejscu wcześniej już istniejącej drewnianej strażnicy. Wybudowany został najprawdopodobniej z kamieni z grodu w Naszacowicach, położonego niedaleko Starego Sącza. Położony jest na skarpie, w widłach Dunajca i Kamienicy. Budynek zamku włączony jest w fortyfikacje miejskie.
W latach 1350 – 1360 jego rozbudowę przeprowadził Kazimierz Wielki, który właśnie z tego powodu uznawany jest czasem za fundatora obiektu. W 35 lat później zamek został rozbudowany przez Władysława Jagiełło. We wcześniejszych wiekach na zamek składały się przynajmniej dwie narożne baszty, wieża, piętrowy budynek mieszkalny oraz gospodarcze przedzamcze.
Swego czasu pełnił również funkcję siedziby starosty grodowego, urzędu grodzkiego oraz kasztelanii, umiejscowionej w sprzężonej z fortyfikacjami miejskimi warowni. Rezydowali w nim również przez blisko 150 Lubomirscy, którym przypadło w 1590 roku starostwo sądeckie.
Zaliczana do zamku baszta zdobiona attykami, powinna być wliczana do fortyfikacji miejskich, jako że przylega do muru z gankiem strzelniczym. Zamek najprawdopodobniej odgrodzony był od miasta murem z bramą oraz fosą.
Na początku XVI i XVII wieku budowla uległa zniszczeniu w wyniku pożarów. Z przekazów wiadomo, że do tej chwili posiadał 25 komnat, dwie narożne baszty oraz wieżę. Odbudowa i rozbudowa zamku w stylu renesansowym zrealizowana była przez Lubomirskich według projektów Trapoli. Ilość bogato wyposażonych komnat zwiększono do 40. Drugi łańcuch murów wzniesiony został od strony Dunajca, Brama Grodzka natomiast oddzielała go od miasta.
Zniszczenia dokonane w trakcie potopu szwedzkiego wraz z licznymi pożarami oraz konsekwencje ówczesnego kryzysu gospodarczego doprowadziły zamek stopniowego chylenia się ku ruinie. Nigdy też nie odzyskał już dawnej świetności.
Kolejne pożary miały miejsce w 1768 – pierwszy spowodowany był przemarszem konfederatów barskich oraz drugi w 1769 roku, po którym zamek utracił prawie całkowicie stropy.
Po przejęciu przez władze austriackie majątków królewskich w 1785 roku budynek został fragmentarycznie odremontowany by móc zostać wykorzystanym na biura policji. Baszty i mury miejskiej zostały rozebrane.
Na początku XIX wieku skarpa zamkowa została podmyta w trakcie powodzi i w konsekwencji łańcuch murów wraz zachodnią basztą osunęły się do Dunajca. Część północna zamku została odbudowana i zaadaptowana na magazyny wojskowe i koszary przez Austriaków w 1838 roku. W osiem lat później przekształcono ją na więzienie. W 1848 roku zamek został sprzedany miastu, które ze względu na brak funduszy na remont wydzierżawiło go wojsku austriackiemu. Mieściły się w nim magazyny mundurów i broni.
Częściowa odbudowa i restauracja baszt miała miejsce w 1905 roku. Przeprowadzona była według projektów Zenona Remiego. Kolejne renowacje realizowane były za czasów niepodległości do roku 1938, kiedy to otwarto w murach zamku Muzeum Ziemi Sądeckiej.
Od początku II wojny światowej zamek zajęty był przez Niemców, którzy przeznaczyli go na koszary i skład amunicji z materiałami wybuchowymi. Właśnie ze względu na przeznaczenie budowli, została ona wysadzona w powietrze przez Polaków w 1945 roku i tym samym całkowicie zniszczona.
Pod koniec lat 50 – tych, resztki zamku, do których zaliczały się fragmenty wysokich miejscami na kilka metrów murów z attykami, zostały zabezpieczone, a Baszta Kowalska, w której sporadycznie odbywają się wystawy, została zrekonstruowana.
W 2009 roku zapadła decyzja ze strony władz miastach o przeprowadzeniu dogłębnych prac archeologicznych i odbudowie zamku. Na chwilę obecna na obszarze ruin mieści się park miejski.
|
