Szersze informacje
Stary Cmentarz Żydowski przy ulicy Hażlaskiej w Cieszynie jest jedną z dwóch (obok Nowego Cmentarza Żydowskiego) izraelickich nekropolii w mieście i zarazem najstarszą z nich.
Grunt pod cmentarz został zakupiony w 1647 r. i od tego czasu należał do rodziny Singerów. W 1785 r. cmentarz przestał być własnością prywatną – został sprzedany gminie żydowskiej w Cieszynie. Ostatni pochówek na terenie cmentarza odbył się w 1928 r. W 1986 r. cmentarz został wpisany do rejestru zabytków. Do dziś na terenie cmentarza zachowało się ponad 1500 nagrobków.
Na początku września 1939 r. cmentarz został zamknięty przez okupacyjne władze niemieckie, a w 1941 r. skonfiskowany na rzecz III Rzeszy. W marcu 1943 r. wydano zarządzenie o przekształceniu cieszyńskich cmentarzy w parki, gdyż po "przesiedleniu" miejscowych Żydów nie będą już używane. Do końca wojny nic jednak w tej kwestii nie przedsięwzięto i cmentarz przetrwał okupację w dobrym stanie. Na terenie starego cmentarza gestapo przeprowadziło w kwietniu 1945 r. egzekucję 81 zakładników – w tym 18 czechosłowackich skautów. Po wojnie ciała zostały ekshumowane i przeniesione do zbiorowej mogiły na Cmentarzu Komunalnym w Cieszynie. Do czasów współczesnych zachowało się 1576 nagrobków, a najstarszy z nich pochodzi z 1686 r. Najstarsze nagrobki to małe i grube stele z piaskowca zakończone trójkątem lub łukiem odcinkowym. Wgłębne inskrypcje składają się z dużych, dość ozdobnych liter. Nagrobki z drugiej ćwierci XVIII wieku są już większe i posiadają pierwsze elementy ornamentyki – takie jak rozety i wici roślinne. Około roku 1750 pojawiły się nagrobki zwieńczone łukiem pełnym, a w latach 60. wzbogacone zostały o ornamenty i elementy symboliczne. Inskrypcje stosowane na macewach w Cieszynie są bardzo krótkie i proste – należą do nich, oprócz imienia zmarłego i daty urodzenia i śmierci, krótkie pochwały dotyczące sprawiedliwości, bogobojności czy dobroczynności i opieki nad ubogimi. Sporadycznie pojawiają się dłuższe teksty nagrobne jak na steli zmarłego 22 kwietnia 1791 r. Izaaka syna Aszera z Wodzisławia:"W piątek w drugi dzień półświęta Paschy 551 przyszedł Izaak do dołu na polu i upadł i pogrążył się w wodzie i łzach naszych oczu".
Na cmentarzu znajdują się także dwa nagrobki żeliwne z drugiej połowy XIX wieku. Najprawdopodobniej w Cieszynie znajdowały się także nagrobki drewniane, stosowane w ubogich pochówkach, żaden jednak nie przetrwał do naszych czasów.
|
