Szersze informacje
Kościół farny p.w. Trójcy Świętej w Krośnie powstał równocześnie z lokacją miasta na prawie magdeburskim w latach 60 – tych XIV wieku. Natomiast sama parafia założona została najprawdopodobniej w 1342 roku.
W tym czasie wzniesiono gotycką świątynię z cegły, a wielkość jej była porównywalna z obecnym prezbiterium. Rozbudowa kościoła nastąpiła pod koniec XIV wieku. Wtedy to nawa o 5 przęsłach połączyła prezbiterium z wieżą murów obronnych i tym samym fara stała się znaczącym obiektem średniowiecznych obwarowań miejskich. Najprawdopodobniej nakryta była sklepieniem trójdzielnym z elementami trójpodporowymi i wspartym na czterech filarach rozmieszczonych pomiędzy nawami. Do dnia dzisiejszego z tego okresu zachowało się przyziemie dawnej wieży obronnej pełniącej ówcześnie funkcje dzwonnicy i strażnicy, które widoczne jest w południowo – zachodniej części nawy kościoła. Sama wieża została natomiast rozebrana w połowie XVIII wieku.
W XV wieku nadbudowano prezbiterium ze sklepieniem sieciowym jak i dostawione zostały 4 kaplice – Św. Piotra i Pawła, Św. Anny, Św. Wojciecha oraz Matki Boskiej Szkaplerznej.
Pierwsza z nich wykonana została przez Włocha Petroniego i jest mauzoleum Porcjuszów. Dwie ośmiodzielne kopuły dekorowane bogato sztukaterią nakrywają kaplicę z ołtarzem ufundowanym przez Wojciecha Porcjusza, datowanym na pierwszą połowę XVII wieku i utrzymanym w stylu manierystycznym. We wnętrzu podziwiać można obraz malowany na desce – Przekazanie kluczy św. Piotrowi, Nawrócenie św. Pawła, Pożegnanie śś. Piotra i Pawła oraz Cztery Rzeczy Ostateczne.
Kaplica Św. Anny odznacza się XVIII – wieczną, rokokową nastawą z obrazem namalowanym w 1656 roku i przedstawiającym Św. Annę Samotrzeć.
Kaplica Św. Wojciecha połączona jest arkadowo z kaplicą Św. Nepomucena i wyposażona jest w cenną, zabytkową chrzcielnicę wykonaną z cyny.
W kaplicy p.w. Matki Boskiej Szkaplerznej – zwanej także Niemiecką, z ostrołukową, późno-gotycką arkadą widniej polichromia pochodząca z 1541 roku jak również cenny obraz Memento Mori. Ołtarz będący repliką XVII – wiecznego retabulum wzbogacony jest o XVI - wieczny obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem udekorowany ornamentami i suknią.
Na przełomie XV i XVI wieku miały miejsce kolejne przebudowy, w tym zakrystii. W kolejnym stuleciu, po części ze względu na zniszczenia po pożarze miasta, dodano dwie kruchty, przebudowano kaplice, a wnętrze zastąpiono elementami manierystycznymi i wczesnobarokowymi zachowanymi do momentu przeprowadzenia re-gotyzacji na początku XX wieku. Sklepienia zastąpiono wspartymi na skarpach sklepieniami kolebkowymi z lunetami oraz kolebkowo – krzyżowymi.
Bogato zdobiony, ogromny, XVII – wieczny ołtarz z obrazem Adoracja Trójcy Świętej i Matki Boskiej przez Wszystkich Świętych znajduje się w nawie głównej, a wczesnobarokowe, ośmioboczne tabernakulum przyjmuje formę niewielkiej świątyni z kopułą i latarnią. Powyżej ołtarza znajduje się sześć tond z przedstawieniem sakramentów świętych.
Wnętrze fary jest bogato zdobione stiukami, a na szczególna uwagę zasługuje zbiór ponad 20 dużych rozmiarów obrazów pochodzących z połowy XVII wieku z przedstawieniami ikon ewangelicko – hagiograficznych oraz dydaktyczno - moralizatorskich. Gros z nich dedykowana była pod konkretne miejsce w świątyni, dzięki czemu wytworzony został unikalny związek między wnętrzem a malarstwem sztalugowym.
Oddzielająca nawę główna od prezbiterium belka tęczowa z XV – wieczną Grupą Pasji z figurą Chrystusa Ukrzyżowanego i z wczesnobarokowym zawiera marmurowe epitafium z wizerunkiem Zofii Kanafolskiej malowane na blasze.
Godny uwagi jest również obraz malowany na desce przedstawiający Koronację Matki Boskiej przez Trójcę Świętą, w którym zastosowano kosztowną i rzadko spotykaną technikę aplikacji żywicznych zauważalną w draperiach szat.
Kolejnym elementem o wysokiej wartości artystycznej jest manierystyczna, ośmioboczna ambona z kolumienkami, rzeźbami z przedstawieniem świętych jak i z baldachimem, która to pochodzi z połowy XVII wieku.
Z XVII wieku pochodzą również renesansowo – manierystyczne stalle dwurzędowe umieszczone po obu stronach prezbiterium odznaczające się malowidłami w arkadowych zapieckach z personifikacją Wstrzemięźliwości, Męstwa, Roztropności, Miłości, Nadziei i Wiary oraz charakteryzujące się unikatową snycerką. Dedykowane były one dla Kolegium Misjonarzy. W świątyni podziwiać można również ławkę z baldachimem zaprojektowaną przez Wojciecha Porcjusza.
Widoczny chór muzyczny także pochodzi z XVII wieku, a jego rekonstrukcja miała miejsce w XX wieku.
W pobliżu fary znajduje się 38 – metrowa, trzykondygnacyjna, wczesnobarokowa dzwonnica powstała w XVII wieku. Zwieńczona jest gzymsem i baniastym hełmem z latarnią kolumnową zakończoną wiatrowskazem w kształcie monstrancji. Dzwonnica składa się z trzech, odlanych w 1639 roku dzwonów – Urbana, Jana i Mariana, przy czym największy z nich – Urban o obwodzie 4,9m jest uważany za drugi pod względem wielkości zabytkowy dzwon w Polsce. Dzwonnica została ufundowana przez Wojciecha Porcjusza. Codziennie w samo południe odgrywany jest z jej wieży hejnał.
Informacje dodatkowe:
Kościół farny p.w. Trójcy Świętej strona główna.
Kontakt:
Tel.: +48 (13) 432-05-65
Tel.: +48 (13) 436-87-93
Zobacz także
Mury obronne.
Pałac Biskupi Piłsudskiego 16.
Dawna siedziba Pierwszej Krajowej Fabryki Zegarów Wieżowych Piłsudskiego 19.
Muzeum Rzemiosła strona główna.
|
